Podstawowe informacje
Projekt pt. „Przestrzenny wymiar (r)ewolucji na rynku samochodowym w Polsce” otrzymał finansowanie w konkursie Opus 16 Narodowego Centrum Nauki, w panelu dyscyplin HS4 – jednostka, instytucje, rynki, na podstawie Umowy nr: 2016/23/B/ HS4/00710. Projekt był realizowany w okresie lipiec 2017 r. – grudzień 2022 r.
Opis projektu
Polska wydaje się być interesującym „laboratorium” dla badania czynników wpływających na ewolucję rynku samochodowego. Wynika to w dużej mierze z uwarunkowań historycznych – w krajach Europy Zachodniej oraz Ameryki Północnej rozwój motoryzacji przebiegał w zupełnie inny sposób niż w Polsce (i innych krajach Europy Środkowej i Wschodniej). Swoista „rewolucja motoryzacyjna” rozpoczęła się tu znacznie później (od początku lat 90. XX wieku) i miała bardzo dynamiczny charakter (w okresie między rokiem 1990 a 2014 liczba zarejestrowanych w Polsce pojazdów zwiększyła się niemal czterokrotnie). Transformacja systemowa umożliwiła włączenie gospodarki kraju w procesy globalizacyjne i integracyjne, co również znacząco wpłynęło na kształtowanie się rynku. W stosunkowo krótkim czasie rynek samochodowy przeszedł trzy momenty krytyczne. Za każdym razem zasadniczo zmieniały one sytuację na tym rynku (transformacja ustrojowa, akcesja do UE, kryzys światowy w latach 2008-10). Wszystkie te elementy sprawiają, że polski rynek samochodowy należy uznać za unikatowy i interesujący nie tylko z krajowej perspektywy.
Głównym celem naukowym projektu jest analiza zmian na rynku samochodowym w ujęciu przestrzennym, które zachodzą w Polsce od roku 1990 (tj. od początku transformacji systemowej) w efekcie oddziaływania czynników globalnych, krajowych, regionalnych i lokalnych. Projekt ma przede wszystkim aspekt poznawczy (w tym teoretyczno-wyjaśniający) i obejmie identyfikację i analizę czynników kształtujących popyt na samochody (społecznych, demograficznych, ekonomicznych, infrastrukturalnych) w wymiarze przestrzennym. W szczególności zostanie podjęta próba wykazania podobieństw i różnic między obszarami miejskimi i wiejskimi, regionami historyczno-kulturowymi oraz jednostkami administracyjnymi. Ponadto projekt realizować będzie również cel metodologiczny, polegający na przetestowaniu przydatności różnych metod analizy przestrzennej do badania zróżnicowania rynku samochodowego oraz jego przemian. Zakłada się, że w wyniku przeprowadzonych badań – jako efekt weryfikacji modelu hipotetycznego – sformułowany zostanie finalny model kształtowania się rynku samochodowego w ujęciu przestrzennym.
W związku z powyższym, w nawiązaniu do zaprezentowanych celów, w projekcie przyjęto hipotezę badawczą, która podlegała weryfikacji w wyniku realizacji procesu badawczego. Założono, że zróżnicowany poziom rozwoju rynku samochodowego w poszczególnych częściach kraju po roku 1990 należy wiązać z lokalną i regionalną specyfiką procesów społecznych, demograficznych, gospodarczych i inwestycjami infrastrukturalnymi (w szczególności w zakresie infrastruktury komunikacyjnej), a także ze zróżnicowanym przestrzennie tempem przebiegu procesów transformacji systemowej, integracji europejskiej i globalizacji.
Kontynuacja badań
Po zakończeniu finansowania projektu przez NCN w grudniu 2022 roku, zespół kontynuuje badania rynku samochodowego w Polsce na tle Europy i Świata. Przygotowywane są dalsze publikacje dotyczące poruszanych w projekcie zagadnień, zarówno o charakterze naukowym, jak i popularnonaukowym – w końcowej fazie opracowania jest m.in. Atlas samochodów w Polsce.